Trải qua 120 năm hình thành và phát triển, trường Bá nghệ Thủ Dầu Một trước kia, trường Trung cấp Mỹ thuật – Văn hóa Bình Dương ngày nay, đã sản sinh ra những nghệ nhân tài hoa của vùng đất Thủ. Vượt qua nhiều thăng trầm, ngôi trường ngày càng phát triển, đa dạng về ngành nghề và hình thành nên các cơ sở sản xuất nổi tiếng với những sản phẩm nức tiếng xa gần.
Lịch sử phát triển
Trường Trung cấp Mỹ thuật – Văn hóa Bình Dương tiền thân là Trường Mỹ nghệ bản xứ Thủ Dầu Một (École d’art indigène de Thu Dau Mot). Đây là một trong những trường mỹ nghệ ứng dụng ra đời sớm nhất ở Đông Dương do chính quyền thuộc địa mở từ năm 1901.
– Giai đoạn 1901-1914, trường đặt cạnh tòa tỉnh trưởng Thủ Dầu Một, đường Đinh Bộ Lĩnh ngày nay, do Trường Thủ Dầu Một dạy đa dạng nghề truyền thống nên dân gian đất Thủ gọi là Trường Bá nghệ. Năm 1913, trường mở lớp dạy đồ gỗ, điêu khắc, sơn mài ở Thủ Dầu Một, đây chính là một trường có ban dạy sơn mài đầu tiên ở Việt Nam.
– Từ năm 1914-1932, trường dời về địa điểm đối diện nhà Phú Cường, trước chợ Thủ Dầu Một. Đầu năm 1932 trường đổi tên là trường Mỹ nghệ thực hành Thủ Dầu Một, sau đó dời về đường Bạch Đằng cạnh bờ sông Sài Gòn cho đến nay. Chương trình đào tạo của trường được nâng lên bậc trung học, dạy tổng hợp tất cả nghệ thuật trang trí nội thất bao gồm bốn nghề, mỗi nghề tương ứng với một ban: Ban tế mộc công (nghề làm mộc, đóng tủ bàn ghế), điêu khắc (chạm khắc gỗ, khảm và đá cẩm thạch), sơn mài, vẽ kiểu mộc và trang trí. Nội dung, mục tiêu đào tạo và sử dụng học sinh hoàn toàn do người Pháp đảm nhiệm. Trường ban đầu có 68 học sinh trong khu vực, ngoại trừ một số học sinh được nhận học bổng từ các tỉnh khác, được hướng dẫn bởi một giáo sư người Pháp với sự hỗ trợ của 2 thạc sĩ vẽ và 5 quản đốc bản xứ, lãnh đạo trường hầu hết là những hiệu trưởng người Pháp. Từ khi thành lập đến năm 1932, trường đã đào tạo được gần 400 người, đây là lớp nghệ nhân đầu tiên trên đất Thủ có tay nghề giỏi, có tri thức về văn hóa thẩm mỹ, đa số trở thành nghệ sĩ, nhà giáo, nghệ nhân nổi tiếng.
– Giai đoạn từ năm 1932-1945, nhà trường đào tạo được 488 học sinh. Hầu hết giáo viên và quản lý người Pháp trước kia được thay thế bằng người Việt Nam, được đào tạo từ trường cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương ở Hà Nội và các học sinh tốt nghiệp loại giỏi được giữ lại trường làm giảng viên. Trường đã đào tạo nhiều nghệ nhân, họa sĩ, nhà kinh doanh mỹ nghệ, họ đã thành lập nhiều cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp nổi tiếng, góp phần phát triển ngành nghề truyền thống ở địa phương và khu vực, đã tác động việc chuyển hóa công tác đào tạo dạy nghề đến việc cung cấp nguồn nhân lực nghệ nhân giỏi phục vụ nhu cầu lao động vừa có tay nghề cao, vừa có tư duy thẩm mỹ, chế tác sản phẩm thủ công mỹ nghệ có chất lượng.
– Giai đoạn từ năm 1945-1975, trường không còn đào tạo các nghề cẩn gỗ, ốc xà cừ và nghề đúc đồng. Do đặc điểm lịch sử của dân tộc, giai đoạn này có một số học sinh của trường tham gia cách mạng, có người đã hy sinh, có người trưởng thành trở thành cán bộ của Đảng, Nhà nước. Một số người khác trở thành nghệ nhân, họa sĩ tài danh, đạt những học vị cao ở nước ngoài hoặc trở thành nhà kinh doanh mỹ nghệ.
– Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước năm 1975, trường chuyển từ kỹ thuật sang mỹ thuật thuần túy, đổi tên là Trường Trung học Mỹ thuật Công nghiệp Sông Bé thuộc Bộ Công nghiệp nhẹ quản lý. Đến năm 1982 trường được giao về tỉnh Sông Bé quản lý, trực thuộc Ban Giáo dục chuyên nghiệp tỉnh, nay là Sở Giáo dục và Đào tạo Bình Dương. Trường thu hẹp khu vực tuyển sinh, đào tạo theo hệ trung cấp chuyên nghiệp và bổ sung thêm ngành giáo viên hội họa ngành phổ thông cơ sở.
– Năm 2000, trường được đổi tên thành trường Trung học Kỹ thuật Bình Dương; năm 2007 là trường Trung cấp Mỹ thuật Bình Dương. Nhà trường đào tạo trình độ trung cấp ngành thiết kế gỗ, sơn mài trang trí, điêu khắc trang trí, ngành đồ họa công thương nghiệp, công nhân kỹ thuật công nghiệp. Đến năm 2004 nhà trường mở thêm ngành thiết kế thời trang, nhằm đáp ứng theo yêu cầu xã hội.
– Do trường đào tạo những ngành nghề đặc thù có tính mỹ thuật nên tháng 10 năm 2007, UBND tỉnh Bình Dương đã ký quyết định đổi tên trường thành Trung cấp Mỹ thuật Bình Dương. Tháng 8/2012, UBND tỉnh Bình Dương hợp nhất hai trường Trung cấp Mỹ thuật với trường Trung cấp Văn hóa Nghệ thuật & Du lịch thành trường Trung cấp Mỹ thuật – Văn hóa Bình Dương. Trong thời gian này, trường bổ sung 2 ngành đào tạo là quản lý văn hóa và thanh nhạc. Tháng 3 năm 2017, trường được chuyển từ Sở Giáo dục và Đào tạo sang Sở Lao động – Thương binh và Xã hội quản lý.
Cơ cấu tổ chức
– Ban giám hiệu: 1 Hiệu trưởng và 2 Phó Hiệu trưởng.
– Các phòng chức năng:
- Phòng Đào tạo
- Phòng Tổ chức Hành chính
- Phòng Công tác HSSV
- Phòng Nghiên cứu khoa học
– Các khoa chuyên môn:
- Khoa Văn hóa phổ thông
- Khoa Cơ bản – Cơ sở
- Khoa Sơn mài
- Khoa Điêu khắc
- Khoa Thiết kế Đồ họa
- Khoa Thiết kế Thời trang
- Khoa Thiết kế Gỗ – TKNT
- Khoa Quản lý – Du lịch
- Khoa Âm nhạc
– Các tổ chức đoàn thể:
- Chi bộ Đảng
- Công đoàn trường
- Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
Ngành nghề đào tạo
– Hệ đào tạo trung cấp
- Thiết kế Đồ họa
- Thiết kế Đồ gỗ
- Thiết kế Thời trang
- Điêu khắc
- Sơn mài
- Thanh nhạc
- Quản lý Văn hóa
- Hướng dẫn Du lịch
– Hệ sơ cấp
- Chép tranh
- Thiết kế Đồ họa 1, 2
- Organ
- Đờn ca tài tử và Cải lương
Với những đóng góp cho sự nghiệp giáo dục đào tạo và giáo dục nghề nghiệp, trường Trung cấp Mỹ thuật – Văn hóa Bình Dương đã được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba năm 2017, Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen năm 2012, và nhiều cờ thi đua, bằng khen của UBND tỉnh Bình Dương.
Từ khi hình thành, trường đã tạo nhiều dấu ấn trong đời sống mỹ thuật của người dân Thủ Dầu Một nói riêng, miền Đông Nam bộ nói chung. Từ ngôi trường này, nhiều thầy giáo làng ở Thủ Dầu Một tuy không hoạt động chuyên về mỹ thuật nhưng am tường những kiến thức cơ bản để trao truyền cho con cháu. Nhiều HS dù thời gian học tập ngắn nhưng cũng biết áp dụng mỹ thuật trong cuộc sống một cách linh hoạt.
Với truyền thống “nhất nghệ tinh, nhất thân vinh” của ngôi trường hơn 120 năm tuổi, nhà trường luôn xem chất lượng đào tạo, phẩm chất và tay nghề của học sinh là lẽ sống còn nên ngay trong những giai đoạn khó khăn nhất, đội ngũ lãnh đạo, quản lý nhà trường vẫn giữ vững truyền thống, duy trì các ngành nghề đào tạo, mở thêm các ngành nghề mới; đào tạo nghề ngắn hạn tại trường và tại doanh nghiệp; bảo đảm tốt chất lượng giảng dạy về lý thuyết, thực hành.
